بی اختیاری ادراری چیست؟
بی اختیاری ادراری و یا فقدان کنترل مثانه یک مشکل رایج است که اغلب باعث خجالت می شود.
دامنه ی شدت، از خروج گاه و بیگاه ادرار در هنگامیکه شما سرفه یا عطسه می کنید تا نیاز فوری به دفع ادرار،
که بصورت بسیار ناگهانی و شدید بوده شما نمی توانید به موقع به توالت برسید، می باشد.
چنانچه بی اختیاری ادراری، فعالیت های روزانه ی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، بدون تردید و تامل به پزشک خود مراجعه نمایید.
برای اغلب افراد، تغیرات ساده در شیوه زندگی یا درمان های پزشکی، می تواند سختی را آسان و یا باعث توقف بی اختیاری ادراری شود.
انواع بی‌اختیاری ادرار
بی‌اختیاری استرسی :
اگر خندیدن، سرفه کردن، عطسه زدن یا حرکت‌های دیگر به مثانه فشار بیاورد و این فشار باعث ترشح ادرار بشود،
عارضه بی اختیاری ادرار استرسی یا فشاری نامیده می‌شود. تغییرات بدنی ناشی از بارداری،
زایمان و یائسگی غالباً به بی اختیاری ادرار استرسی منجر می‌شود.
این نوع بی‌اختیاری در میان بانوان شایع است و در بسیاری از موارد درمان می‌شود.
بی‌اختیاری فوریتی :
اگر ادرار پس از احساس ناگهانی دفع بدون هیچ دلیل خاصی خارج شود، بی اختیاری از نوع فوریتی یا اضطراری است.
انقباض‌های نامناسب مثانه یکی از علل شایع بی اختیاری فوریتی است. پیام‌های عصبی غیرطبیعی باعث اسپاسم،
و گرفتگی مثانه می‌شود و با تخلیه مثانه در طول خواب، پس از نوشیدن مقدار کمی آب یا هنگام لمس کردن آب ،
یا شنیدن صدای جریان آب، برای مثال زمان شستن ظرف‌ها یا شنیدن صدای دوش حمام، همراه است.
مثانه بیش فعال :
مشکل مثانه بیش فعال زمانی ایجاد می‌شود که عصب‌های نابه‌هنجار پیام‌هایی را در زمان نامناسب به مثانه بفرستد،
و باعث شود عضله‌های مثانه بدون هشدار قبلی منقبض شود. تا 7 بار تخلیه مثانه در روز طبیعی است،
اما بانوان با مثانه بیش فعال باید مثانه را بیش از 7 بار در روز تخلیه کنند و اصطلاحاً از مشکل تکرر ادرار رنج می‌برند.
بی‌اختیاری عملکردی :
افراد دچار بیماری‌های مختل کننده تفکر، حرکت کردن یا ارتباط برقرار کردن نمی‌توانند به موقع خود را به سرویس بهداشتی برسانند.
بی‌اختیاری سرریزی :
بی‌اختیاری سرریزی حالتی است که مثانه به خوبی تخلیه نمی‌شود و ادرار سرریز می‌شود. آسیب عصبی ناشی از دیابت ،
یا دیگر بیماری‌ها به ضعیف شدن عضلات مثانه منجر می‌شود. تومور و سنگ مثانه و مجاری ادراری انسداد مجرای ادرار،
(میزراه) را در پی دارد. بی اختیاری سرریزی به ندرت در بانوان مشاهده می‌شود.
علت :
بی اختیاری ادراری، یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است. می تواند ناشی از عادات روزانه،
عوارض پزشکی یا مشکلات جسمی باشد. یک ارزیابی کامل توسط پزشک می تواند،
به تشخیص آنچه که در پشت این بی اختیاری است به شما کمک کند.
- الکل
- کافئین
- چای و قهوه بدون کافئین
- نوشیدنی های گاز دار (دی اکسید کربن)
- شیرین کننده های مصنوعی
- شیره ذرت
- غذاهای با ادویه، قند یا اسید زیاد، مخصوصاً مرکبات
- داروهای قلبی و فشارخون، داروهای مسکن و داروهای آرام بخش (سست کننده) عضلات
- دوز بالای ویتامین های B و C
عوامل خطر
جنسیت :
احتمال ابتلای زنان به بی اختیاری استرسی بیشتر است. بارداری، زایمان، یائسگی و آناتومی طبیعی زنان،
از جمله ی این تفاوت ها محسوب می شود. اگرچه مردان با مشکلات غده پروستات،
در خطر بالای ابتلا به بی اختیاری فوری و سرریزی هستند.
سن :
با افزایش سن، عضلات مثانه و مجاری ادراری شما قسمتی از قدرت خود را از دست می دهند.
تغییرات ناشی از سن توان مثانه شما را برای ذخیره کاهش و احتمال دفع ادرار غیر ارادی را افزایش می دهد.
داشتن اضافه وزن :
اضافه وزن، فشار روی مثانه شما و عضلات اطراف آن را زیاد می کند، که باعث ضعیف شدن آنها شده ،
و اجازه می دهد که هنگام سرفه یا عطسه کردن، ادرار شما نشت داشته باشد.
سایر بیماری ها :
بیماری های عصبی یا دیابت ممکن است خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهند.
عوارض
مشکلات پوستی:
ممکن است خارش، عفونت های پوستی و زخم ها به دلیل داشتن رطوبت دائمی پوست ایجاد شود.
عفونت های مجاری ادراری :
بی اختیاری ادراری خطر عفونت های پی در پی مجرای ادراری را افزایش می دهد.
اثرات شدید روی زندگی شخصی شما :
بی اختیاری ادراری می تواند روی ارتباطات اجتماعی، کاری و شخصی شما اثر بگذارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
ممکن است شما در مورد مطرح کردن بی اختیاری ادراری با پزشک خود راحت نباشید.
ولی اگر بی اختیاری مکراراً اتفاق می افتد یا کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده،
جستجو برای یافتن کمکی پزشکی اهمیت دارد زیرا بی اختیاری ادراری ممکن است باعث:
- بروز عوارض جدی تر، ناشی از آن شود.
- باعث محدود کردن فعالیت ها و تعاملات اجتماعی شما شود.
- باعث افزایش خطر به زمین افتادن افراد سالمند، هنگام حرکت سریع به سمت توالت شود.
درمان بی‌اختیاری ادرار
رفتار درمانی :
پزشک الگوی خاصی را با توجه به عملکرد مثانه تشخیص می‌دهد و به بیمار توصیه می‌کند ،
که مثانه را در فواصل زمانی منظم تخلیه کند. این نوع رفتار درمانی تخلیه زمانبندی شده نام دارد.
با افزایش کنترل بیمار بر مثانه می‌توان میزان بین تخلیه‌ها را بیشتر کرد. تمرین‌های کگل،
برای تقویت عضله‌های نگهدارنده ادرار نیز یکی از روش‌های رفتار درمانی محسوب می‌شود.
دارو :
پزشک برای درمان مثانه بیش فعال دارویی را تجویز می‌کند که پیام‌های عصبی،
عامل تکرر ادرار و بی اختیاری فوریتی را مسدود می‌کند.
نورومدولاسیون :
چنانچه بی‌اختیاری فوریتی به رفتار درمانی یا درمان دارویی واکنش نشان دهد، آن دسته از عصب‌های مثانه،
که از ستون فقرات خارج می‌شود، برای رفع مشکل بی اختیاری تحریک می‌شود.
دستگاه‌های واژینال :
یکی از علل بی اختیاری استرسی ضعف عضله‌های لگن یعنی عضلاتی است که مثانه را در جای خود نگه می‌دارد،
و از خروج بی موقع ادرار جلوگیری می‌کند. پساری حلقه سفتی است که پزشک آن را داخل واژن قرار می‌دهد،
این حلقه به دیواره واژن و مجاری ادراری نزدیک فشار میآورد. این فشار موقعیت مجرای ادرار را تغییر می‌دهد،
و ترشح یا بی اختیاری ادرار استرسی را کاهش می‌دهد. در صورت استفاده از پساری،
باید مراقب بروز علائم عفونت واژن و مجرای ادرار بود و به طور منظم به پزشک مراجعه کرد.
تزریق :
عامل‌های حجیم کننده متعددی مانند کلاژن و کربن را می‌توان در نزدیکی اسفنکتر مجرای ادرار تزریق کرد.
پزشک عامل حجیم کننده را در بافت‌های اطراف گردن مثانه و میزراه (مجرای خروج ادرار) تزریق می‌کند،
تا بافت‌ها ضخیم‌تر شود و بی‌اختیاری استرسی با بسته شدن دهانه مثانه کاهش یابد.
جراحی :
برخی بانوان، به ویژه پس از زایمان، با مشکل جابجا شدن مثانه روبرو می‌شوند.
جراح برای برگرداندن مثانه به موقعیت اصلی خود و ثابت نگه داشتن آن از روش‌های متفاوتی بهره می‌گیرد؛
سه روش اصلی جراحی به تکنیک رتروپوبیک ساسپنشن و دو روش به تکنیک اسلینگ انجام می‌شود.
متخصص تشخیص می‌دهد که آیا بیمار متقاضی مناسبی برای جراحی محسوب می‌شود یا خیر،
و این که بهترین روش انجام جراحی کدام است. عمل با توجه به ترجیح بیمار و تجربه و صلاحدید جراح انتخاب می‌شود.
جراح عوارض احتمالی عمل را به بیمار توضیح می‌دهد. جراحان تاکنون بیش از 200 عمل را برای بی اختیاری استرسی شرح داده‌اند،
بنابراین نمی‌توان یک تکنیک جراحی خاص را به عنوان بهترین روش درمان نام برد.
کاتتریزاسیون :
اگر بی اختیاری ناشی از سرریز شدن ادرار و مشکل عصب مثانه باشد یا از حجم عضلانی ضعیف،
انجام جراحی یا آسیب دیدن نخاع نشأت گرفته باشد، برای تخلیه مثانه از سوند استفاده می‌شود.
سوند لوله‌ای است که بیمار می‌تواند شیوه قرار دادن آن در مجرای ادرار (میزراه) را برای تخلیه مثانه یاد بگیرد.
برخی بیماران فقط گاهی از سوند استفاده می‌کنند، اما عده دیگری به طور مداوم سوند دارند،
در این حالت لوله به کیسه‌ای متصل می‌شود که می‌توان آن را روی پا چسباند.
چنانچه از سوند طولانی مدت استفاده شود، باید مراقب بروز عفونت‌های احتمالی مجاری ادراری بود.
حرف آخر :
نکته آخر این که بسیاری از بانوان از مطرح کردن مشکل خود واهمه دارند.
اگر چه بی‌اختیاری در اکثر موارد با موفقیت درمان می‌شود، اما شرمندگی از به زبان آوردن ناراحتی باعث می‌شود،
بیمار در سکوت رنج ببرد و به ناچار از لباس‌های زیر با قدرت جذب بالا یا پوشک استفاده کند.
البته این کار به هیچ وجه راه‌حل مناسبی محسوب نمی‌شود، چون استفاده مداوم از پوشک،
اثر مخربی بر اعتماد به نفس و عزت نفس بیمار دارد و باعث تحریک و زخم شدن پوست نیز می‌شود.
پزشک روش‌های درمانی متعددی مانند تخلیه زمانبندی شده و ورزش عضلات لگن را برای غلبه بر این مشکل پیشنهاد می‌دهد.
